Çapraşıklık
Diş çapraşıklıkları genetik veya çevresel olarak iki ana faktöre bağlıdır.
Genetik faktörlerin etki edeceği sonuçlardan birkaç tanesini sayacak olursak, alt çenenin üst çeneye göre daha önce konumlanması, çenelerden birinin diğerine göre olmasi gerekenden daha büyük veya küçük olması, eksik veya fazla diş bulunması, anormal frenulum ataşmanı diyebiliriz.
Çevresel faktörlere örnek olarak vaktinden evvel süt dişi kayıplarını, travma etkilerini, zararlı fonksiyonel alışkanlıkları (parmak emme, tırnak yeme, diş sıkma, ağız solunumu, yutkunma bozuklukları …) sayabiliriz.
Klinik ve radyolojik muayene sonrasında konulacak teşhis ile mümkün olan ortodontik tedavi seçenekleri değerlendirilir. Bunlar arasinda şeffaf plaklar (invisalign, orthero…), metal veya seramik ön yüzey braketler, lingual braketler sayılabilir.
Ortodontik tedavi sırasında hastanın hekim ile kooperasyonu çok önemli oldugu icin bu faktöre sadik kalınamayacağı düşünülüyor ise diğer tedavi seçenekleri değerlendirilebilir. Fakat bilinmelidir ki, her zaman için en doğru ilk adim tedavisi ortodontidir.
Protetik tedavi, çapraşıklık problemlerinin bir kısmını basariyla çözebilecektir fakat çapraşıklıkların derecesine ve elde edilmek istenen sonuca göre bazı dişlerden fazla yapılması gerekecek aşındırmalar, ilgili dişlerde aşırı hassasiyete sebep olabilir. Geçmemesi durumunda sonrasında kanal tedavisi yapılmasını gerektirecektir.
Dişlerde Çapraşıklık Nedir?
Dişlerde çapraşıklık, dişlerin çene kemiği üzerinde düzgün bir hizaya oturmaması ve estetik olmayan, düzensiz bir dizilim göstermesi durumudur. Bu problem, hem süt dişlerinde hem de daimi dişlerde görülebilmektedir.
Çapraşıklık, sadece estetik bir kaygı oluşturmakla kalmaz; ağız hijyenini zorlaştırdığı için diş çürükleri ve diş eti hastalıklarına zemin hazırlar.
Dişler sıkışık konumlandığında diş fırçası ve diş ipi kullanımı yetersiz kalabilmekte, bu da plak birikimini artırmaktadır. Ayrıca çapraşıklık, çiğneme fonksiyonunu bozarak çene ekleminde ağrıya ve baş-boyun bölgesinde rahatsızlıklara neden olabilmektedir.
Ortodontik bozukluklar arasında sık rastlanan bu durum, her yaşta tedavi edilebilmektedir. Erken teşhis, tedavi süresini ve zorluk derecesini azaltmaktadır. Dolayısıyla dişlerde çapraşıklık, hem sağlık hem de estetik açıdan ele alınması gereken önemli bir ortodontik problemdir.
Dişlerde Çapraşıklık Neden Olur?
Dişlerde çapraşıklığın en sık nedeni, çene kemiği ile diş boyutları arasındaki uyumsuzluktur. Çene kemikleri genetik olarak küçük, dişler ise büyük olduğunda dişler birbirine sığmaz ve düzensiz bir dizilim ortaya çıkar.
Bunun yanı sıra, süt dişlerinin erken kaybı veya geç düşmesi, altta gelişen daimi dişlerin doğru konumlanmasını engelleyebilmektedir. Parmak emme, uzun süre biberon veya emzik kullanma gibi alışkanlıklar da dişlerin konumunu olumsuz etkileyebilmektedir.
Travmalar, çene kırıkları veya dişlerin çekilmesi sonrası boşlukların kapanmaması da çapraşıklığa yol açabilmektedir.
Ayrıca, burun tıkanıklığı gibi solunum problemleri ağızdan nefes alma alışkanlığını artırarak çene gelişimini olumsuz etkileyebilmektedir. Tüm bu faktörler, dişlerin doğal dizilimden sapmasına neden olmakta ve zamanla estetik ile fonksiyonel problemlere yol açmaktadır.
Dişlerde Çapraşıklık Tedavisine Hangi Bölüm Bakar?
Dişlerde çapraşıklık tedavisi, diş hekimliğinin ortodonti dalı tarafından yapılmaktadır. Ortodontistler, diş ve çene ilişkilerini değerlendirerek bozuklukları teşhis eder ve uygun tedavi planını oluşturur.
Gerekli durumlarda tedaviye başlamadan önce ağız içi hijyen sağlanmakta, çürük veya diş eti hastalıkları tedavi edilmektedir. Çocuklarda çapraşıklık şüphesi olduğunda, 6-7 yaş civarında ortodontik muayene yapılması önerilmektedir.
Bu erken dönemde, çene gelişimi devam ettiği için tedavi süreci daha kısa ve kolay olmaktadır. Yetişkinlerde de ortodontik tedavi uygulanabilmekte, ancak çene kemiklerinin gelişimi tamamlandığı için bazı durumlarda cerrahi destek gerekebilmektedir.
Dolayısıyla çapraşıklık problemi yaşayan hastaların, ilk adım olarak bir ortodontiste başvurması gerekmektedir.
Dişlerde Çapraşıklık Tedavisi Nasıl Yapılır?
Dişlerde çapraşıklık tedavisi, çapraşıklığın derecesine, hastanın yaşına ve estetik beklentilerine göre planlanmaktadır.
En yaygın yöntem, diş teli tedavisidir. Metal, seramik veya şeffaf braketler kullanılarak dişler kontrollü bir şekilde ideal konuma taşınmaktadır. Daha estetik bir seçenek olarak şeffaf plak (Invisalign) tedavisi uygulanabilmektedir.
Hafif çapraşıklıklarda ise ortodontik plaklar veya sabit retainer’lar kullanılabilmektedir. Çocuk hastalarda, çene gelişimini yönlendiren fonksiyonel apareyler ile tedaviye erken yaşta başlanabilmektedir. İleri vakalarda, ortognatik cerrahi ile ortodontik tedavi birlikte yürütülmektedir.
Tedavi süresi genellikle 6 ay ile 2 yıl arasında değişiklik göstermektedir. Tedavi, kişiden kişiye ve problemin boyutuna göre değişiklik göstermektedir. Tedavi tamamlandığında, dişlerin yeni konumunu korumak amacıyla pekiştirme tedavisi yapılmakta ve retainer’lar kullanılmaktadır. Böylece dişlerin tekrar eski konumuna dönmesi önlenmektedir.